تاریخ هجری چگونه بنیان‌گذاری شد؟

#تاریخ_هجری با هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه آغاز شد. این تاریخ به سال‌های قمری است که آغاز آن به دیدار ماه بستگی دارد. این تاریخ در زمان خلیفه‌ی دوم به دست ایرانیان بنیان‌گذاری شد.

بیشتر بخوانید

واقعه کربلا از نگاه ابن خلدون

واقعه کربلا از همان سال ۶۱ق به صورت‌های گوناگون تحلیل شده است. در این جا تحلیل ابن خلدون (۷۳۲-۸۰۸ق) را که هفت‌صد سال پس از این رویداد می‌زیست، بازخوانی می‌کنیم. نظر او به این جهت مهم است که از معدود تاریخ‌نگارانی است که به تحلیل رویدادهای تاریخی پرداخته است. به صورت خلاصه او بر این باور است که وجدان دینی عرب‌های مسلمان با گذشت زمان ضعیف شده و عصبیت‌های دوران جاهلی در آن‌ها زنده شده بود. ثروتی که از چپاول ایران و روم به دست آمده بود در تشدید اختلاف‌ها نقش داشت و به خلیفه‌کشی انجامید.

بیش‌تر بخوانید

عاشورا در تاریخ یعقوبی

عاشورا و شهادت امام حسین (ع) در این روز در کربلا در تاریخ یعقوبی به صورت فشرده اما بسیار دقیق گزارش شده است. نگارش این کتاب در ۲۵۹ق/۸۷۲م به پایان رسید. نیاکان یعقوبی از اصفهان بودند اما خودش در جامعه‌ی عرب پرورش یافت. این تاریخ پیش از تاریخ طبری تدوین شده و کهن‌ترین کتاب تاریخ دوره‌ی اسلامی است که به دست ما رسیده است. در این جا رویدادهای کربلا را به صورت فشرده از این کتاب بازخوانی می‌کنیم.

عبیدالله بن زیاد مسلم بن عقیل را کشت و حر بن یزید ریاحی و سپس عمر بن سعد را به سوی حسین (ع) فرستاد. آن‌ها در جایی نزدیک فرات به نام کربلا با او روبه‌رو شدند. پس میان او و فرات جدایی انداختند تا آب به او نرسد. او با سپاه دشمن سخن گفت و خواستار شد که به او اجازه‌ی بازگشت بدهند، اما نپذیرفتند.

بیش‌تر بخوانید

واقعه عاشورا به گزارش طبری

واقعه عاشورا بخش چشمگیری از متون تاریخی را به خود اختصاص داده است. طبری در تاریخ سترگ خود مهم‌ترین رویدادهای این واقعه را با دقت گزارش کرده است. او از مردم طبرستان بود اما در بغداد می‌زیست و مفسر قرآن بود. نگارش کتاب تاریخ طبری در ۳۰۲ق/۹۱۴م به پایان رسید. او برای نوشتن این تاریخ از آثار پیشین بهره گرفته است. در این جا مهم‌ترین رویدادهای مرتبط با عاشورا بر پایه‌ی این کتاب یادآوری می‌شود.

بیش‌تر بخوانید

نقش مال حرام در رویداد کربلا

کربلا در سال ۶۰ هجری رویدادی خونین را  تجربه کرد که از جنبه‌های مختلف درباره‌ی آن بحث شده است. کسانی که پیروان پیامبر اسلام به شمار می‌آمدند، امام حسین (ع) نوه‌ی همان پیامبر را به بدترین شیوه کشتند. آن حضرت به کشندگان خود گفت: «شکم‌های شما از مال حرام پر شده است.» این مال حرام از کجا آمده بود؟ بیش‌تر این مال از غارت مردم ایران و روم به دست آمده بود. در این جا فقط به چند رویداد غارتگرانه پیش از رویداد کربلا اشاره می‌شود تا بدانیم «مال حرام» چگونه فراهم آمده بود.

بیش‌تر بخوانید

ابوسعید ابوالخیر و جگر خوردن در خراشا

ابوسعید ابوالخیر (۳۵۷-۴۴۰ق) از عارفان بزرگ ایران و زاده‌ی میهنه (میان ابیورد و سرخس) بود. او سفرهایی به ابیورد، مرو، آمل، نیشابور و خرقان داشت تا به محضر عارفان روزگار خود برسد. او از خرقان به سوی خراسان بازگشت و هنگام سفر به نیشابور از برخی روستاهای جاجرم گذر کرد. گویا مریدان شیخ ابوالحسن خرقانی (درگذشت ۴۲۵ق)، چنان‌که فرموده بود، در خدمت شیخ ابوسعید ابوالخیر بودند تا به جاجرم رسیدند و شیخ بوسعید ایشان را بازگردانید.

بیش‌تر بخوانید

امیراعلم و بنیان‌گذاری پزشکی نوین در ایران

دکتر امیراعلم (۱۲۵۵-۱۳۴۰ش)، از دانش آموختگان مدرسه پزشکی لیون فرانسه، بیش از ۵۵ سال برای پیشرفت بهداشت و آموزش پزشکی نوین در ایران کوشید. او استاد تشریح (کالبدشناسی) در دارالفنون و سپس دانشگاه تهران، عضو مجلس حفظ الصحه و از بنیان گذاران سازمان های بهداشتی نوین در ایران بود. او بنیان گذار بیمارستان احمدیه و بنیان گذار نخستین درمانگاه ویژه زنان (امروزه به نام بیمارستان امیراعلم) بود. شیر و خورشید سرخ (امروزه به نام هلال احمر) را او بنیان نهاد.

بیش‌تر بخوانید

بستنی ایرانی چگونه ساخته می‌شد

بستنی ایرانی بر پایه‌ی نوشته‌ی میرزا علی‌اکبر خان آشپزباشی، چنین ساخته می‌شود: قند و هل را می‌کوبیدند و به شیر می‌افزودند و آن را درون ظرفی نازک می‌ریختند و در آن را می‌بستند. در ظرف دیگری، یخ یا برف می‌ریختند و به آن نمک و شوره می‌افزودند. ظرف شیر را درون این ظرف می‌گذاشتند و می‌چرخاندند تا بسته شود. آشپز ناصرالدین شاه روش ساخت انواع بستنی‌ها را نوشته است.

بیش‌تر بخوانید

ابن‌ سینا و دانش ایران باستان

ابن‌ سینا و ایران باستان ؟ بله. او پرآوازه‌ترین کتاب پزشکی به نام قانون فی الطب (قانون در پزشکی) را نوشت. برخی گمان می‌کنند همه‌ی دانش این کتاب بزرگ از ذهن ابن سینا تراوش کرده است. اما او برای نوشتن این کتاب از آثار پزشکان پیشین از جمله پزشکان گندی‌شاپوری بهره گرفت. با این همه، هیچ یک از آثار پیشینیان از نظر سادگیِ نوشتن و نظم و ترتیب با کتاب وی برابری نمی‌کند. از این رو، قانون ابن‌سینا کتاب مرجع برای پزشکان ایران شد و از ۱۲۵۰ تا ۱۶۰۰ میلادی یکی از کتاب‌های درسی اصلی در دانشکده‌های پزشکی اروپا بود. ابن سینا ‌در اروپای سده‌های میانه به شهریار پزشکان مشهور بود. او را برتر از همه‌ی پزشکان طول تاریخ می‌دانستند.

بیش‌تر بخوانید

تیمورتاش و کوشش برای افزایش درآمد نفتی ایران

تیمورتاش (پسر کریم دادخان، از حاکمان منطقه‌ی تاریخی جاجرم در خراسان) دومین شخص ممکلت در دهه‌ی نخست حکومت رضاخان بود. او خواهان افزایش سهم ایران از درآمدهای شرکت نفت انگلستان در ایران و گرفتن مالیات از این شرکت بود. او می‌دانست که مالیات پرداختی شرکت نفت به دولت بریتانیا چند برابر مبلغی است که ایران به عنوان حق امتیاز دریافت می‌کند. از این رو، بحث گرفتن مالیات از این شرکت را پیش کشید و خواهان کاهش مناطق بهره‌برداری انگلیسی‌ها از منابع نفتی ایران شد.

بیش‌تر بخوانید